کد مطلب:2508 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

چگونه مي توانيم به همهء وظايفمان مانند درس خواندن , عبادت كردن و ديدار اقوام و... عمل كنيم ؟

غفلت از ياد خدا و پيام هاي الهي و هشدارهاي قرآن و موعظه هاي اولياي گرامي اسلام و سختي هاي عالم پس از مرگ , خطر بزرگي براي سعادت انسان ها است , خطري كه هر لحظه ممكن است دامان انسان را بگيرد واو را به كام نيستي فرو برد, خطري كه مي تواند زحمات ساليان دراز عمر انسان را در يك لحظه بر باد دهد. شايدبارها شنيده باشيم . كه فلان شخص با رحمت بسيار اموال و سرمايه هاي عظيم به دست آورده بود, اما بر اثر يك لحظه آتش سوزي عظيمي به وجود آمد كه تمام آن ها را در كام خود فروبرد. انسان نيز در مسير سعادت چنين است . ممكن است افتادن در دام غفلت در يك لحظه كوتاه , سرمايه هاي معنوي او را مبدل به خاكستر حسرت كند.قرآن كريم عامل نهايي بدبختي جهنميان را غفلت معرفي فرموده است :

ملاقات ما (روز رستاخيز) ندارند و به زندگي دنيا خشنود شدند وبر آن تكيه كردند و آن ها كه از آيات ما غافلند(همه ) آن ها جايگاهشان آتش است به خاطر كارهايي كه انجام مي دادند>. آيات , آخرين چيزي كه روي آن تكيه شده از آيات الهي است كه در واقع رشته اصلي انكار معاد و اعتماد بر دنيا و فراموشي آخرت است . واقعاًغفلت , چشم را كور و گوش را كر مي كند به گونه اي كه آدم غافل از كنار حوادث عبرت انگيز جهان بي تفاوت مي گذرد. فاني بودن و ناپايداري زندگي دنيا بر كسي پوشيده نيست و همه مي دانند روزي از اين جهان به جهان ديگرمنتقل خواهند شد, ولي جنايت كاران تاريخ بر سر همين رياست چند روزه , تعداد زيادي از انسان هاي بي گناه ازنابود كرده اند و چه قدر چشم هاي انسان هاي زنده را در آورده اند بر سر همين دنياي پست پدر به دست پسر و پسر به دست پدر و برادر به دست برادر كشته شده است و عامل همه اين جنايت ها و خيانت ها, غفلت از عواقب وخيم ودردناك اين كارها است بنابراين , انسان عاقل و دورانديش بايد از خواب غفلت بيدار شود و زندگي خود را بر اساس تعاليم و قوانين و دستورات دين مقدس اسلام پي ريزي كرده و طبق آن حركت كند تا به خوش بختي هر دو جهان نايل آيد.

عوامل غفلت :

1 چهل و ناداني (غفلت ) و بي خبري , سرچشمه هاي زيادي دارد كه نخستين عامل آن , جهل و ناآگاهي است .عدم شناخت مقام پروردگار و اين كه خدا به تمام اعمال و كردار حتي افكار انسان ها آگاه است , بي توجهي به مسئله قيامت و عذاب دردناك جهنم و فشار قبر كه اميرالمومنين 7فرمود: قبر چنان فشار مي دهد كه مغز انسان از نوك انگشتانش بيرون مي آيد, ناآگاهي به بي اعتباري مال و مقام و ثروت دنيا, بي خبري از وسوسه هاي شيطان و شيطان صفتان , از مهم ترين عوامل غفلت است . امام علي 7فرمود:

وضع روزگار (و بي اعتباري دنيا) را بداند, از آمادگي براي سفر آخرت غافل نمي شود. آري , جهل به هر يك از اين امور سبب افتادن در گرداب غفلت و گرفتار شدن در عواقب شوم آن است .

2 غرور و خودبيني : غرور يكي ديگر از عوامل غفلت است , زيرا انسان مغرور تنها پيروزي هاي خود را مي بيندو به امتيازهاي خود مي بالد و گاه همه اين ها را جاودان مي پندارد و همين امر سبب مي شود از واقعيت ها غافل شود واين غفلت عامل مؤثري براي شكست او خواهد شد.

]بزرگان نكردند در خود نگاه خدا بيني از خويشتن بين مخواه

بزرگي به ناموس و گفتار نيست بلندي به دعوي و پندار نيست

تواضع سر رفعت افراز دست تكبر به خاك اندر انداز دست

گرت جاه بايد مكن چون خسان به چشم حقارت نگه در كسان

ز خاك آفريدت خداوند پاك پس اي بنده افتادگي كن چو خاك

حريص و جهان سوز و سركش مباش ز خاك آفريدندت آتش مباش

چو گردن كشيد آتش هولناك به بيچارگي تن بينداخت خاك

چون آن سرفرازي نمود اين كمي از آن ديو كردند از اين آدمي (1)

]سعدي

3 مستي نعمت : مستي نعمت نيز انسان را در گرداب غفلت مي افكند هنگامي كه افراد كم ظرفيت خود را در نازو نعمت ديدند, گويي مست مي شوند و مستي , آنان را در غفلت از واقعيت هاي كه اطراف او را گرفته است فرو مي بردو اين بي خبري و غفلت هم چنان ادامه مي يابد تا سرانجام سيلي اجل به صورت او نواخته شود و بيدارش كند.اميرالمؤمنين 7فرمود:

مرگ او را بيدار خواهد كرد>. امام زين العابدين 7فرمود: (2)

(4 عافيت و سلامت جسماني : عافيت و سلامت گر چه از نعمت هاي بزرگ خدا است , ولي يكي از عوامل غفلت نيز است , به همين دليل يكي از الطاف خفيّه الهي آن است كه گهگاه صحت و سلامت را از انسان مي گيرد و او را به درد و رنج مبتلا مي سازد تا پرده هاي غفلت از برابر چشم هاي او كنار رود و واقعيت ها را با چشم دل ببيند و آمداگي عكس العمل مناسب در برابر آن ها پيدا كند. به همين دليل در يكي از بيانات رسول خدا7در حديثي در فوايد وبركات بيماري آمده ا ست كه خطاب به سلمان فارسي به هنگام عيادش فرمودند:

كنار مي رود و به همين دليل دعاي تو به اجابت مي رسد>.

5 آرزوهاي دراز: يكي ديگر از عوامل غفلت , آرزوهاي دراز و دست نيافتين است , زيرا تمام فكر انسان رامشغول مي كند و از ساير امور غافل مي سازد. اميرالمومنين 7فرمود: .(3) غفلت عواقب دردناكي مانند قساوت , مرگ دل , فساد اعمال , دوري از خدا و در نهايت هلاكت در دنيا و

آخرت به دنبال دارد. امام علي 7فرمود:

او به سرعت فرا مي رسد>.

نشانه هاي غفلت : غفلت علائم و نشانه هايي دارد; از جمله : هم نشيني با فاسدان و مفسدان , دوري از مسجد ومجالس عيادت , بي اعتنايي به عوامل هشداردهنده و بيدار كننده مانند عبور از قبرستان و ديدن مردگان و سپري كردن عمر در اموري كه سودي براي آخرت ندارد; صرف عمر در لهو و لعب و در چيزي كه نه سودي در دنيا دارد و نه در آخرت . اميرمومنان علي 7مي فرمايد:

همين بس كه عمر خود را در چيزي كه مايه نجات او نيست ضايع كند>.

راهاي زدودن غفلت :

1 عبرت از تاريخ : بايد تاريخ رابا دقت بررسي كرد. قبور در هم شكسته نيرومندان ديروز و اسيران خاك امروزو يا پير مردان و پيرزنان كه نه قدرت راه رفتن دارند و نه توان نشستن و نه حوصله سخن گفتن كه همه اين ها روزي جوان و نيرومند و با نشاط بودند, اما گذشت روزگار و آنان را به چنين سرنوشتي گرفتار كرده است ; دقت وانديشه درهمه اين ها و تحول روزگار و جابجا شدن حكومت ها و قدرت ها و ثروت ها و عزت ها, انسان را از خواب غفلت بيدار مي كند امام صادق 7فرمود: .(4)

2 استمرار و دوام ذكر: استمرار ذكر و ياد خدا, دل را بيدار مي كند, روح را صفا مي بخشد و چشم بصيرت را بينامي كند امام علي 7فرمود: (5)

3 نماز با حضور قلب : اداي نماز دروقت مقرر و با حضور قلب , زنگار غفلت را از آيينه روح مي زدايد, امام باقرعلي 7فرمود: (6).

4 تفكر: انديشه در آثار مثبت , كارهاي خوب و در عواقب سوء, كارهاي زشت , غفلت را از انسان دور مي كند.تفكر در مرگ و زندگي جهان آخرت و اين كه نتيجه اعمال هر چه باشد نصيب انسان خواهد شد, در بيداري از غفلت بسيار موثر است . امام علي 7به فرزندش امام حسن 7فرمود: .(7)

5 تغيير محيط: بسياري از محيطها به طور طبيعي غفلت زا است , مجالس لهو و لعب , خانه هاي پرزرق وبرق واشرافي انسان را به سوي غفلت مي كشاند, ترك شركت دراين گونه جلسات و اماكن فسادزا براي رهايي از غفلت ضروري است . امام سجاد7هنگام مناجات به خدا عرض مي كند: (8). نتيجه اين كه غفلت عامل هلاكت انسان است و رهايي از آن يك ضرورت براي سعادت وي مي باشد.(9)

(پـاورقي 1احمد احمدي بيرجندي , شعر در زندگي , ص 52

پـاورقي 2ابومحمد حسن بن علي حراني , تحف العقول , ص 196

(پـاورقي 3 همان , ص 293

(پـاورقي 4 محمدباقر مجلسي , بحارالانوار, ج 74 ص 112

(پـاورقي 5 غررالحم و درالحكم , حديث 4269

(پـاورقي 6 محمدبن يعقوب كليني , فروع كافي , ج 3 ص 270

(پـاورقي 7 محمدباقر مجلسي , بحارالانوار, ج 74 ص 237

(پـاورقي 8 مفاتيح الجنان , دعاي ابوحمزه ثمالي .

(پـاورقي 9 آية الله ناصر مكارم شيرازي , اخلاق در قرآن , ج 2 ص 321تا 348